Başlıktan da anlaşıldığı üzere, yazacak olduğum ilk seri ile sizlerle birlikteyim. Serimizde ilk olarak sizlerle tarihsel sıralaması itibariyle Tudor evleri ile başlayacağım. Bu tarzın tarihini, detaylarını ve örneklerini paylaşacağım.
Tudor evleri ismini Tudorlardan almıştır. 1485 ve 1603 yıllarında İngiltere’ye hükmeden Tudorlar peşlerinde bu mimari tarzı bırakmıştır. Bu dönemin evleri siyah ahşap dikmelerin yanı sıra beyaz dolgu panellerle tanımlanırlar. Tabii bu tarz can istendi diye uygulanmayıp, eldeki mevcut malzemelerin kullanılması esas alınarak oluşturulmuştu.
Coğrafi konum itibariyle ahşaba erişmek kolaydı, dolgu paneller, çubuklar ve çamurdan yapıldığı için ucuza mal oluyordu. Daha özenli kimi binalarda bu dolgular başakörgü desenli tuğla paneller de görülmekteydi.
Asıl Tudor evleri 15. ve 16. yüzyıllarda inşa edilenlerle sınırlıdır. Tudor canlandırma ya da “yalancı tudor” diye tabir edebileceğimiz mimarlık, 19. yüzyılın sonlarına doğru yapılmış ve günümüze kadar gelmiştir. Bunu yaparken Tudor evlerinin estetik ögelerini güncel yapım teknikleri ile harmanlamışlardır. Tudor canlandırmalarının en belirgin özelliği, koyu ahşap dikmelerdir. Bu ahşap elemanlar artık taşıyıcı olarak kullanılmaz. Tudor canlandırmalarında koyu ahşap, tezyin ögesi olarak duvara yapıştırılır ve aralarına alçı eklenip beyaza boyanır.
Tudor evlerini tanımak için ipuçları;
Dik eğimli çatılar, cephe bitimlerinin içerisinde ve pencerelerin üstünde görebileceğimiz kemerler, baca çıkıntıları… Bir dakika, bu ipuçlarını biraz açmak istiyorum.
Şöyle başlayalım;
Baca Çıkıntıları
Tudor evlerinde gördüğümüz geniş baca çıkıntıları dönemin birer statü simgeleriydi. Bu özellik evde kapalı bir şömine olduğunu ifade ediyordu. Bu bacalar sıklıkla süslemeli şekilde yapılıyordu.
Genişleme Etkisi
Tudor evlerinin pek çoğu üst katları alt katlarına oranla daha geniştir. Bu genişleme, alt katın duvarlarından dışarı doğru çıkmış olan geniş kirişler sebebiyle olur. Bazı örneklerde de bindirmelik adı verilen ahşap destekler görülür; fakat sıklıkla bu destekler taşıyıcılık değil dekoratif amaca hizmet eder.
Ahşap İskelet
Zaten bu ahşap iskeletli Tudor evleri, radikal bir şekilde diğer ev tarzlarından kendini ayrıştırıyor. İster yarım ister tam ahşap çatılmış şekildedir. Bu yapı tekniğine “hımış” adı verilir. Bu iskeletin arası dal örgü adıyla bilinen çamur ve kireç sıvalı tahta çubuklar veya tuğlalardan panellerle doldurulur.
Küçük Camlı pencereler
Camcılık henüz yeni geliştiği için o dönemde sadece renksiz, küçük ve saydam camlar yapılabiliyordu. Küçük şeritlerle birbirine eklenip üretilen pencerelerle bu sorun da çözülmüş oldu.
Tablalı Kapılar
Sunta ve kontrplak gibi malzemeler o zamanlarda henüz olmadığı için bu tablalar ağaçtan yapılıyordu. Tudor evlerinde kapılar çok tablalıydı. Bunun sebebi küçük ahşap profiller kullanıldığı için bu ahşapların birleştirilerek meydana gelmesi zorunluluğundan böyledir. Kasası ise kalas ve tablalarından oluşmaktadır.
Cumba Tipi Pencereler
Çoğu Tudor mülkü küçük camlı pencerelerden oluştuğu için pek fazla ışık almazdı. Bunun bir diğer nedeni de evdeki pencere sayısına göre ödenen pencere vergileriydi. Sonrasında çareyi genişletilmiş cumba tipi pencerelerde buldular. Çok sayıda camı birleştirerek tek bir pencere açıklığı yarattılar.
Sundurmalar
Tudor evlerindeki sundurmalarda evin çatısına uymak için ağırlıklı olarak dik eğimli bir çatı tercih edilir. Üzeri de evin çevresinde bulunması en kolay malzeme hangisiyse ona göre kiremit, arduvaz (kayağan taşı) veya sazla örülür.
İç Mekan Tasarımları
Tudor evlerinin iç mekanlarında odak noktaları hep şömineydi. Evlerin çoğunda yalın ve süslemesiz tasarımlar görülürken, varlıklı kesimin evinde de bir o kadar zanaatkar işleriyle doluydu. Bu işleri sergilemek için oldukça vitrin kullanırlardı.
Konuyu bayağı bir açtık. Tudor evlerine artık nispeten hakimiz. Peki örnekleri neler? Bildiklerimizi pekiştirmenin tam sırası.
Tudor Evi Müzesi
15. yüzyıl sonlarında inşa edilen bu ev önce zengin bir tüccarın evi iken 200 yıl boyunca el değiştirmiştir. En sonunda 18. yüzyılın sonunda bakıma muhtaç hale gelmiş ve Tudor Evleri’ne en iyi örnek olduğu için restore edilip müze haline gelmiştir.
Manoir De Coupesarte
Fransa’nın kuzeybatısındaki bir köyde bulunan bu ev, örnekler içinde en beğendiğim evlerden biri. Görmüş olduğunuz bu ev esasında bir malikane. İnce detay işçiliğiyle harika bir örnek. Burada ahşap iskelet taşıyıcı eleman olmaktan ziyade süsleme aracı olarak da görülmekte. Tuğlalar ise dolgu amaçlı kullanılmış. Bu durum siyah-beyaz Tudor klasiği ile görünüş olarak bariz bir karşıtlık oluşturmuştur.
Woodrow Wilson’ın Tudor Evi
Zamanın ABD Başkanı Woodrow Wilson’ın evi, Tudor üsluplu bir canlandırmadır. 19. yüzyılın sonlarında tamamlanmıştır. Siyah ahşap kiriş ve dikmeler gibi Tudor tarzının karakteristik özelliklerini, o dönemde yapılması imkânsız bir geometrik titizlikle icra eder.
Kraliçe Elizabeth’in Av Köşkü (1543)
Elizabeth’in Av Köşkü İngiltere’de bulunuyor.
Esasen Kral VIII. Henry için inşa edilmiş ve “Great Standing” (Muhteşem Mevki) adı verilmiştir; fakat kralın ölümünden sonra kızı Elizabeth, kullanmaya devam etmiştir. Dal Örgü panellere uydurmak için ahşap taşıyıcı iskeleti beyaza boyanmıştır. Bu detayla Klasik Tudor Evleri’nin siyah-beyaz görüntüsünden biraz ayrıdır. Bugün bu bina müze haline getirilip halka sunulmuştur.
Küçük tarihsel bilgilerin ardından Tudor Evleri’nin belirgin ipuçlarını esas alarak fotoğraflar aracılığıyla evleri inceleyebilirsiniz.
Serimizin ilk tarzı olan Tudor Evleri ile ilgili bilgilerimi elimden geldiğince sizlere aktarmaya çalıştım.
Bir sonra ki tarzımız: Rönesans! (alkış sesleri)
Serimin bir sonra ki yazısında Rönesans yapılarını incelemeye şimdiden sizleri davet ediyorum.
Umarım keyifle okumuşsunuzdur. Sevgiyle kalın…
Sena Ayten Erdoğan
İçmimar
Kaynakça:
Jones, Will (1. Baskı 2017) "Evler Nasıl Okunur" (Yem Yayınları)
Burch, Maggie "https://www.housebeautiful.com/design-inspiration/a24516941/tudor-style-house/ 19.02.2021 tarihinde esinlenmiştir."
留言